Araç Koltuğu Seçerken Yapılan En Büyük Hatalar

Araç koltuğu seçerken yapılan hatalar, ne yazık ki “küçük detaylar” değil; doğrudan çocuğunun hayatını etkileyen şeyler. O yüzden gel, bunu “teknik bir rehber” gibi değil, bir arkadaşının sana uzun uzun anlatması gibi ele alalım. 😊

Aşağıya, ebeveynlerin en sık yaptığı hataları ve bunlardan nasıl kaçınabileceğini tek tek yazıyorum.

1. “Yaşı şuna uygun” deyip sadece yaşa göre koltuk seçmek

En büyük hata:

“2 yaşında, demek ki 9–18 kg’lık koltuk alalım”
mantığıyla gitmek.

Oysa doğru koltuk seçimi yaşa göre değil, kilo + boya göre yapılmalı. Çünkü:

• Aynı yaşta iki çocuk arasında 10 cm boy, 5–6 kg fark olabilir.

• Koltuk grupları (0+, 1, 2, 3) aslında kilo ve boy aralıklarına göre sınıflandırılır.

• i-Size (R129) normundaki koltuklar özellikle boya göre seçilir (örneğin: 40–105 cm).

👉 Ne yapmalısın?

• Çocuğunun kilogramını ve boyunu ölç, sonra koltuk özelliklerinde “şu aralık için uygundur” kısmına bak.

• Satıcı “yaşa göre” yönlendirmeye çalışsa bile sen mutlaka kilo/boy uyumunu sorgula.

2. “Bir koltuk alayım, 12 yaşına kadar kullanalım” kafası

Ekonomik olsun diye “doğumdan 12 yaşa kadar” kullanılan 0–36 kg koltuklar çok cezbedici. Ama:

• Her yaş döneminin ihtiyaçları farklı:

  • Bebek için daha yatık, destekli, dar bir koltuk gerekiyor.

  • Okul çağı içinse daha dik, omuzdan kemer geçen booster tipi.

• “Her şeyi yapan” koltuklar genelde hiçbir yaş grubunda mükemmel olamıyor.

• Özellikle yenidoğan dönemi için, bazı 0–36 kg koltuklar yeterince yatış açısı ve baş desteği sağlamıyor.

👉 Daha sağlıklısı:

• Bütçene göre 2 aşamalı bir plan yap:

  • 0–4 yaş (geriye dönük kullanımlı, güvenli bir koltuk)

  • 4+ yaş için ayrı bir koltuk/oturak

• Eğer illa 0–36 kg alacaksan, özellikle yenidoğan insert’i, yatış açısı ve yan darbe korumasını çok iyi incele.

3. Geriye dönük kullanımı erken bırakmak

Çok yaygın bir hata:

“Bacakları sıkıştı, artık öne dönsün.”

Oysa dünya genelindeki tavsiye: Çocuklar mümkün olduğunca uzun süre (en az 3–4 yaşına kadar, idealde 4+ yaş) geriye dönük seyahat etmeli. Çünkü:

• Çarpışma anında en savunmasız bölge boyun ve omurlar.

• Geriye dönük koltuklarda, çarpma anında güç koltuk tarafından emilir, boyuna çok daha az yük biner.

• “Bacakları bükük oturuyor” görüntü olarak rahatsız edici olabilir ama sağlık açısından tehlikeli değil; boyundan daha kıymetli değil. 🙃

👉 Ne yapmalısın?

• Koltuğun teknik verisine bak: “Geriye dönük kullanım üst limiti” (örneğin 18 kg ya da 105 cm gibi).

• “Artık büyük oldu” psikolojisine kapılma; kilo/boy sınırını aşmadığı sürece geriye dönük kullanmaya devam et.

4. Sadece “fiyat” ya da “tasarım”a göre karar vermek

“Bu indirimdeydi, aldım.”
“Rengi arabanın içiyle çok uydu.”
Tanıdık geliyor mu? 😅

Güvenlik ekipmanında öncelik sıralaması şöyle olmalı:

1. Güvenlik standartları (ECE R44/04 ya da yeni nesil R129 / i-Size uyumu)

2. Yan darbe koruması (Side Impact Protection)

3. Aracın koltuğuna uyum (kemer/ISOFIX, açı, sığma durumu)

4. Çocuğunun kilo/boy uyumu

5. Kullanım kolaylığı

6. Fiyat ve tasarım

Yani fiyat ve görüntü listenin en altında olmalı.

👉 Ne yapmalısın?

• Ürünü almadan önce mutlaka standart etiketine bak:

  • ECE R44/04 veya R129 (i-Size) sertifikalı olmalı.

• Mümkünse bağımsız çarpışma testi sonuçlarına bak (ADAC, ÖAMTC gibi kuruluşlar).

• “İnternette çok yorum var” yerine, özellikle güvenlik testlerine göz at.

5. Araca uyumunu kontrol etmeden almak

Her koltuk her araca tam uymaz. Şunlar çok sık yaşanıyor:

• Koltuğun tabanı çok geniş, aracın koltuğuna tam oturmuyor.

• ISOFIX demirlerine tam ulaşmıyor, zor takılıyor.

• Koltuğu öne koyunca, sürücü ya da ön yolcu koltuğu çok öne çekilmek zorunda kalıyor.

• Kemer boyu, koltuğu sıkıca bağlamak için yetersiz kalıyor.

Sonuç: Kağıt üzerinde çok güvenli olan koltuk, pratikte yanlış takılmış, gevşek duran bir şeye dönüşüyor.

👉 Ne yapmalısın?

• Mümkünse mağazada kendi aracına taktırarak dene.

• Online alacaksan:

  • Üreticinin “vehicle list / araç uyumluluk listesi” var mı, kontrol et.

  • Arka koltuk eğimi seninkiyle uyumlu mu, kullanıcı yorumlara bak.

• Koltuğu taktığında:

  • Elinle salladığında en fazla 2 cm oynamalı, fazlası gevşektir.

6. İkinci el koltuk alırken geçmişini bilmemek

Bütçe sebebiyle ikinci el düşünmek çok normal. Ama burada kritik nokta: Geçmişini bilmiyorsan, tam bir piyango oynuyorsun.

Riskler:

• Daha önce kaza yapmış olabilir (küçük bile olsa, gövde yapısını zedelemiş olabilir).

• Eksik parçalar (kemer gergi kısımları, klipsler) olabilir.

• Kullanım süresi dolmuş (koltukların çoğunda üreticinin önerdiği bir kullanım ömrü vardır, örneğin 7–10 yıl).

• Güneşte, bagajda beklemekten plastikler zayıflamış olabilir.

👉 Ne yapmalısın?

• İkinci el alacaksan:

  • Sadece güvendiğin kişilerden al.

  • “Kaza geçirmediğine” emin ol.

  • Üretim tarihine bak, üretici kitapçığında belirtilen ömrü sorgula.

• Eğer hiçbirini bilmiyorsan, o koltuğu güvenlik ekipmanı gibi değil, “şans işi bir eşya” gibi düşünmek gerekir… ki bu da çocuk için göze alınacak bir risk değil.

7. Evde denemeden, çocuğu düşünmeden almak

Bazı koltuklar kağıt üzerinde perfect: güvenlik testi çok iyi, özellikler harika… ama:

• Çocuğun o koltuğu sevmez, sürekli ağlar, kusar, uyuyamaz.

• Baş desteği tam gelmez, kemer boyu rahatsız eder.

• Yazın kumaşı havasız kalır, çocuk terden pişer.

Çocuk rahatsız oldukça:

• Kemerler gevşek bırakılır,

• Sürekli kucağa alınmak istenir,

• “Şu kısa mesafe, kucağıma alayım” hatalarına zemin hazırlanır.

👉 Ne yapmalısın?

• Mümkünse çocuğunu da götür, mağazada oturtup dene.

• Kemer ayarlarını yap, baş desteğini ayarla; bak bakalım:

  • Omuzları rahat mı?

  • Bacakları sıkışıyor mu?

  • Baş yanlara devriliyor mu?

• Özellikle uzun yol yapıyorsanız, yatış açısına dikkat et.

8. Yanlış kemer kullanımı ve gevşek bağlama

En iyi koltuğu da alsan, kemer hatalıysa iş bitmiştir. En sık hatalar:

• Kalın montla kemer bağlamak (kaza anında mont sıkışır, kemer vücuda tam oturmaz).

• Kemerin göğüs klipsini çok aşağıda bırakmak.

• Omuz kemerini bükük, dolaşmış halde bırakmak.

• Kemerleri “çocuğu rahatsız etmesin” diye biraz gevşek bırakmak.

👉 Altın kurallar:

• Araca yerleştirirken:

  • Koltuğu elinle tutup salla; sadece minimum oynama olmalı.

• Çocuğu bağlarken:

  • Kat kat mont giydirmeden bağla, gerekirse montu üstüne battaniye gibi koy.

  • Kemerlerini sıktıktan sonra “pinch test” yap:

    • Kemerin omuz kısmını iki parmağınla tutup kıstığında kıvrım oluşmamalı.

  • Göğüs klipsi varsa, koltuk altı–koltuk başı arası bir yere, göğüs hizasına gelmeli.

9. Sadece kısa mesafede “nasıl olsa bir şey olmaz” demek

Çok yaygın ve çok tehlikeli bir düşünce:

“5 dakikalık yol, kucağımda otursun.”

İstatistiklere göre kazaların çok büyük kısmı ev–iş, ev–market, kısa günlük rotalarda oluyor. Yani “kısa mesafe” aslında “daha güvenli” değil, daha çok yaptığımız yol.

👉 Kendine şu kuralı koy:

• Araba çalışıyorsa → Çocuk koltuğunda ve bağlı.

• “Bu seferlik bir şey olmaz” diye bir şey yok. Her seferi, olası kaza varmış gibi düşün.

10. Kullanım kılavuzunu okumamak (evet, gerçekten 🙂)

Uzmanlar saatlerce uğraşıp koltuğu en doğru şekilde kullanman için bir kılavuz yazıyor… Biz çoğu zaman direkt kutudan çıkarıp montaja girişiyoruz.

• Kemerin nasıl geçirilmesi gerektiği,

• ISOFIX’in doğru kilitlenmesi,

• Top-tether veya destek ayağının (support leg) doğru konumu,

• Maksimum yaslanma açıları,

gibi hayati bilgiler kılavuzda yazıyor.

👉 Ne yapmalısın?

• Koltuğu almadan önce bile online kullanım kılavuzuna göz at.

• Montajdan önce kılavuzu baştan sona bir kez oku.

• Takarken gerekirse YouTube’dan modeline özel videolar izle (birçok üretici kendi resmi videosunu paylaşıyor).

11. Koltuğun “yaşlanmasını” göz ardı etmek

Araç koltukları da sonsuza dek güvenli kalmıyor. Zamanla:

• Plastik malzemeler esnekliğini kaybediyor,

• Emniyet kemeri mekanizmaları yıpranıyor,

• Güneş ve sıcak, malzemeyi zayıflatıyor.

Birçok üretici, koltuk için önerilen maksimum kullanım süresi veriyor (örn. 7–10 yıl).

👉 Ne yapmalısın?

• Koltuğun üzerinde ya da kitapçığında üretim tarihini bul.

• Üreticinin sitesinden/kitapçığından önerilen kullanım ömrünü öğren.

• Bu süre dolduysa, ciddi ciddi yenilemeyi düşün.

12. “Benim çocuk çok uslu, koltuk şart değil” yanılgısı

Bu tamamen bir yanılsama. Kaza anında:

• En uslu çocuk bile emniyetsizken araç içinde fırlayabilir.

• Sen ne kadar iyi şoför olursan ol, karşındaki sürücüyü kontrol edemezsin.

• Ani fren bile, kucaktaki bir çocuk için ciddi yaralanmaya yol açabilir.

👉 Kısaca:

• Bu konu “uslu/huysuz” meselesi değil.

• Bu, tamamen fizik ve güvenlik meselesi.

Sonuç: “Koltuk aldım, tamamdır” değil; “Doğru koltuk, doğru kullanım” önemli

Özetle:

• Sadece yaşa göre değil, kilo + boya göre seç.

• Mümkün oldukça geriye dönük kullan.

• Tasarımdan önce güvenlik standartlarını ve testleri önemse.

• Aracınla ve çocuğunla uyumunu mutlaka dene.

• Doğru tak, doğru bağla, her yolculukta kullan.

• Kullanım ömrünü ve geçmişini (özellikle ikinci elde) sorgula.